thU-hoogleraar dr. Rinse Reeling Brouwer:
“Bestudering van Barth levert nieuwe inzichten voor de kerk”
AMSTERDAM – Dr. Rinse Reeling Brouwer leverde kortgeleden het manuscript in van zijn boek over Karl Barth en de orthodoxie van na de Reformatie. Daarin probeert hij te achterhalen hoe de Kirchliche Dogmatik, het bekendste werk van Barth, dialogisch tot stand is gekomen. “Dit kan helpen om het niet te lezen als een massief blok, maar als aanzet tot voortgaande dialoog”, zegt Reeling Brouwer.
Reeling Brouwer verbleef tijdens zijn studieverlof in 2013 in het Barth Archiv in Basel, gevestigd in het laatste woonhuis van Barth. “Daar zat ik met mijn laptopje op zijn stoel achter zijn bureau in de studeerkamer die in de oude staat is bewaard. Dankzij die studieperiode weet ik nu welke folianten van de 17e eeuwse theologen Barth in huis had, hoe hij ze las en hoe hij ze citeerde.Dat heeft hij keurig met potloodstreepjes aangegeven.
Omdat ik de archieven heb bestudeerd en zogezegd in de werkpaats over zijn schouder heb meegekeken, kan ik het ambachtelijke en het originele in zijn werk laten zien. In mijn colleges wil ik geen geweldige boodschap aan studenten verkondigen, maar een theologische attitude aanleren. Hoe communiceer je met de traditie? Dat kenmerkt mijn onderwijs en onderzoek.
Een hoofdstuk van mijn boek gaat over het leerstuk van de Kerk. In de orthodoxie zat een vreemde tweespalt. Aan de ene kant benadrukte zij, tegenover de Contra-Reformatie met haar massieve nadruk op de zichtbaarheid van de Kerk, haar verborgenheid (de lutheranen), haar grond in de verkiezing (de gereformeerden). De hugenoten spraken over ‘l’eglise dans le désert’, de Kerk in de woestijn. Aan de andere kant waren het ook deftige regenten die het instituut verdedigden.
Barth stelt voor het kritische potentieel van de verborgen Kerk veel meer op het zichtbare handelen van de gemeente te betrekken. Als je in de huidige crisistijd over de Kerk wilt spreken, is het zaak in die lijn verder te denken. Waar zijn de rechtvaardigen te vinden? In welke onverwachte gestalten herken ik de raad van God?
Bij het wetenschappelijk onderzoek moeten we ervoor waken te snel en op voorhand te mikken op toepasbaarheid. Niet alles valt onder te brengen bij een term als valorisatie. Je moet de tijd krijgen om je te concentreren op iets waarvan pas later de relevantie duidelijk wordt. Dat is juist de kracht van de academische opleiding.”
Reeling Brouwer was in 1997 de eerste hervormde docent aan de toen nog gereformeerde Theologische Universiteit Kampen. Daarvoor was hij vijftien jaar predikant in Amsterdam. “Af en toe vervul ik een pastorale rol bij studenten. Eens in de zes weken preek ik.
De Kerk kan niet zonder theologie. Een theoloog moet in de Kerk staan. Het is belangrijk dat de PthU er is. Zie de ontwikkelingen bij Geesteswetenschappen waar theologie steeds meer verdwijnt. Ik voorzie een toekomst waarin meer denominaties een plek vinden onder het dak van PthU. Ik hoop dat na de Vrij-Evangelischen er anderen bij komen.”
KADER
R.H. Reeling Brouwer (1953) promoveerde in 1988 aan de Universiteit van Amsterdam op een studie naar Karl Barth in gesprek met het marxisme. Hij is hoogleraar aan de Miskotte/Breukelman-leerstoel aan de PthU (vestiging Amsterdam) en universitair hoofddocent theologiegeschiedenis aan de PThU (vestiging Groningen). Hij is hoofdredacteur van het Zeitschrift für dialektische Theologie enactief in het internationale Karl Barth Scholarly Network.
Barth levert nieuwe inzichten op voor de kerk. Interview Kerkinformatie door Dirk Visser
B